Giá nhà tăng vọt ngoài tầm với, nhiều cặp vợ chồng trì hoãn việc sinh con

Theo Bộ Y tế (MOH), tổng tỷ suất sinh của Việt Nam đã giảm từ 2,01 con trên một phụ nữ vào năm 2022 xuống còn 1,96 vào năm 2023 và tiếp tục xuống còn 1,91 vào năm 2024, mức thấp nhất từng được ghi nhận.

Trong hai thập kỷ qua, ngày càng có nhiều phụ nữ trì hoãn việc sinh con, chỉ sinh một con hoặc chọn không sinh con. Bên cạnh các lý do cá nhân và văn hóa, chi phí nhà ở ngày càng tăng là một trong những nguyên nhân chính.

Theo Viện Đánh giá thị trường bất động sản của Hiệp hội môi giới bất động sản Việt Nam (VARS IRE), năm 2014, giá căn hộ trung bình vào khoảng 1,75 tỷ đồng, sau khi điều chỉnh theo lạm phát sẽ đạt khoảng 2,6 tỷ đồng vào giữa năm 2025. Tuy nhiên, giá nhà ở thực tế hiện nay đã lên tới 5,3 tỷ đồng.

Tại Hà Nội, giá căn hộ đã tăng hơn 70% trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến năm 2024, trong khi tại TP.HCM, giá căn hộ tăng gần 37%. Một căn hộ thông thường hiện nay có giá gấp khoảng 20 đến 25 lần thu nhập trung bình của một hộ gia đình thành thị. Trong cùng thời gian đó, tổng tỷ suất sinh giảm từ 2,09 xuống 1,91 con trên một phụ nữ.

Rõ ràng, áp lực tài chính do giá nhà đất tăng vọt trong thập kỷ qua đã trở thành gánh nặng đáng kể. Do thu nhập không theo kịp chi phí nhà ở, nhiều gia đình đang trì hoãn kế hoạch sinh con hoặc hạn chế quy mô gia đình.

Kinh nghiệm quốc tế cũng nêu bật mối liên hệ giữa giá nhà đất và tỷ lệ sinh. Nghiên cứu của Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Hoa Kỳ cho thấy ở khu vực thành thị, giá nhà tăng 10% sẽ khiến tỷ lệ sinh của những người không sở hữu nhà giảm 1%.

Ngược lại, đối với các hộ gia đình đã sở hữu nhà hoặc sở hữu nhiều tài sản, giá nhà đất tăng thực sự có thể khuyến khích sinh con sớm hơn do cảm giác an toàn tài chính cao hơn.

Tại Việt Nam, có những thời kỳ giá nhà đất và tỷ lệ sinh đều tăng cùng lúc. Từ năm 2001 đến 2003, khi tín dụng được nới lỏng và nền kinh tế tăng trưởng mạnh, tỷ suất sinh tăng từ 2,12 lên 2,23 con/phụ nữ. Từ năm 2006 đến năm 2008, nó lại tăng từ 2,07 lên 2,08.

Tuy nhiên, kể từ năm 2021, khi giá bất động sản tăng cao, tỷ lệ sinh bắt đầu giảm đáng kể.

VARS IRE đánh giá về lâu dài, khả năng cả giá nhà đất tăng và tỷ lệ sinh tăng là rất khó xảy ra. Ở khu vực thành thị, nhà ở đang dần trở thành “đặc quyền” của một nhóm nhỏ giàu có. Mặc dù nhóm này có thể duy trì tỷ lệ sinh nhưng phần lớn những người không đủ tiền mua nhà đang chứng kiến ​​sự sụt giảm mạnh.

"Nhà ở không phải là yếu tố duy nhất làm giảm tỷ lệ sinh nhưng rõ ràng đây là rào cản lớn ảnh hưởng đến các quyết định kế hoạch hóa gia đình trong nền kinh tế ngày nay," VARS IRE kết luận.

Hồng Khánh